صنوف اقتصاد سنتی به شکل عیان به موضع گیری علیه کسب و کار پر رونق اینترنتی پرداخته اند. روزشان می رسد؟

«اپليکيشن ديوار را خراب مي‌کنم.» شايد از خواندن اين جمله تعجب کنيد اما جمله فوق کاملا واقعي است و از سوي يک مقام مسئول گفته شده است. رئيس اتحاديه مشاوران املاک که به نظر مي‌رسد دل خوشي از سايت‌هاي واسطه خريد و فروش ندارد، بالاخره به صورت علني در مورد اين دست از اين سايت‌ها صحبت کرد. ماجرا البته به همين جا ختم نمي‌شود و اين روزها سايت‌ها و برنامه‌هاي ديگر اينترنتي نيز به شدت محبوب شده است.

«اسنپ»، «تپسي»، «ديوار»، «ديجي کالا»، «باميلو» و… هر کدام در فضايي متفاوت گوي رقابت از سنتي‌ها را ربوده‌اند و کسب و کارهاي سنتي را به چالش کشيده‌اند. راحتي، در دسترس بودن، قيمت ارزان تر و… همگي جزو ويژگي‌هايي است که اين دسته از سايت‌ها و برنامه‌ها دارند. از سوي ديگر کسب و کارهاي قديمي، خطر مشکلات مالي را در جلوي چشمان خود مي‌بينند و از هر ترفندي براي جلوگيري از گسترش آن‌ها استفاده مي‌کنند. يکي از اصناف مي‌گويد آن‌ها مجوز ندارند، ديگري مي‌گويد براي امنيت خطر دارند و… يک کلاف پيچ در پيچ که انبوهي از موافقان و مخالفان در پشت نظريه‌هاي خود ايستاده‌اند و هر از چند گاهي پاتکي به رقيب خود مي‌زنند.

حق با کدام يک از طرف‌هاي ماجرا است؟ از يک سو برخي کاربران از ويژگي‌هاي مثبت نرم‌افزار «اسنپ» مي‌گويند که هم ارزان‌تر است و هم راحت‌تر. از سوي ديگر رئيس اتحاديه اتومبيل کرايه و موسسات توريستي به «هفت صبح » مي‌گويد اين کسب و کار نوين هم فاقد مجوز است و هم باعث شده تا درآمد آژانس‌ها و موسسات کرايه اتومبيل در حدود 30 درصد کاهش پيدا کند. در اينجا با يک جنگ تمام عيار رو به رو هستيم.

نسل جديد برنامه‌ها و سايت‌ها همراه با نسل جديد طبقات اجتماعي آرام آرام رشد مي‌کنند و همه چيز را به چالش مي‌کشند. جوان‌ها ترجيح مي‌دهد شيوه‌هاي قديمي‌را کنار بگذارند و همگام با شيوه‌هاي روز فعاليت‌هاي روزمره خود را انجام دهند. حتي اين روزها مي‌توانيد درخواست سفارش آنلاين صبحانه دهيد و به سرعت در منزل خود آن‌ها را دريافت کنيد. حق با کدام يک از طرف‌ها است و چه بايد کرد؟

خراب کردن ديوار
حسام عقبايي رئيس اتحاديه مشاور املاک به خبرگزاري ايسنا گفته بود: «ديوار از يک سو باعث ضرر به صنف مشاوران املاک شده و از سوي ديگر ريسک معاملات را بالا برده است. من به واسطه دفاع از صنف خودم، اپليکيشن ديوار را خراب مي‌کنم؛ چون مشاوران املاک را حذف کرده است. ۱۲ هزار دفتر مشاور املاک در شهر تهران وجود دارد که با آگهي‌هاي سايت ديوار، ضرر مي‌کنند. در معاملات مسکن نبايد واسطه را حذف کنيم در حالي که ديوار واسطه را حذف کرده است اما نرم‌افزارهايي مثل آلونک با مشاوران املاک در ارتباط هستند و اين راه اصولي و صحيح است. ما از ابزارهاي نوين و طرح‌هاي جديد که بتواند به روند رشد معاملات کشور و بالا بردن صنايع مرتبط با ساختمان در حوزه ديجيتال و فضاي مجازي کمک کند استقبال مي‌کنيم. نهادهايي مثل سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، سازمان ثبت احوال، شهرداري، بانک‌ها، وزارت نيرو، وزارت نفت و سازمان امور اقتصادي و دارايي بايد با مشاوران املاک لينک باشند. هم اکنون در معاملات خودرو، خريدار خيلي راحت مي‌تواند وارد سايت شود يا حتي با تلفن همراهش اطلاعات مربوط به خلافي ماشين را بگيرد. اما متاسفانه در حوزه مسکن چنين شفافيتي وجود ندارد و خريد مسکن خصوصا براي خريدار و بعضا حتي براي فروشنده ريسک است.»

کدام سايت‌ها و اپليکيشن‌ها
در حال حاضر چندين سايت‌ها و اپليکيشن به شدت معروف شده‌اند که توانسته‌اند مخاطبان زيادي به دست آوردند.
* ديجي کالا: شايد بتوان گفت قديمي‌ترين سايت در حوزه خريد و فروش اينترنتي که از حدود 10 سال پيش پا به عرصه گذاشت و حالا توانسته انواع و اقسام کالاها را به صورت اينترنتي به فروش برساند.
* ديوار: سايتي شبيه نيازمندي‌هاي روزنامه‌ها که بدون واسطه مي‌توانيد در آن همه چيز پيدا کنيد. فروشندگان، انواع کالاها اعم از خودرو، خانه، لوازم خانگي و… را در اين سايت به صورت رايگان آگهي مي‌کنند و خريداران نيز به سرعت از آن‌ها با خبر مي‌شوند. کالاهاي دست دوم در اين سايت خريد و فروش مي‌شود.
* باميلو: اين سايت هم در چند سال اخير توانسته در زمينه خريد و فروش اينترنتي قدرت بگيرد وکالاهاي مختلفي را به دست مصرف کنندگان برساند. شايد بتوان گفت يک ديجي کالاي کوچک که البته گفته مي‌شود انبار اختصاصي ندارد و با واسطه اقدام به فروش کالاهاي نو مي‌کند.
* اسنپ و تپسي: اين اپليکيشن‌ها در واقع آژانس‌هاي اتومبيل هستند. شما کافي است اين برنامه‌ها را نصب کنيد و در هر جاي شهر که باشيد درخواست خودرو و ماشين براي جا به جايي دهيد. اين نرم‌افزارها به سرعت و با قيمتي کمتر از حد معمول براي شما خودرو اعزام مي‌کنند.

مسئولان چه می‌گویند؟
* رئیس اتحادیه اتومبیل کرایه و موسسات توریستی: سیدحسن هاشمی‌تیرآبادی در گفت و گو با هفت صبح می‌گوید: «برنامه هایی مانند اسنپ سبب شده تا به صورت میانگین در حدود 30 درصد درآمد رانندگان آژانس‌ها کاهش پیدا کند. بحث ما بر سر این موضوع است که اسنپ اصلا مجوز ندارد و تنها مجوز برنامه نویسی گرفته است. این برنامه دقیقا مشابه برنامه‌های اسرائیلی است. موضوع دیگر آن است که چه کسی امنیت مسافران و سلامت رانندگان این دست از برنامه ها را تامین و تایید می‌کند؟ ما در اتحادیه قوانین سختگیرانه‌ای برای راه‌اندازی آژانس‌ها و استخدام رانندگان داریم و آن ها را از هر لحاظ آزمایش می‌کنیم. در مورد این برنامه‌ها اما چنین موضوعی رعایت نمی‌شود و حتی در برخی موارد این شرکت ها رانندگان را نیز نمی‌بینند و تنها آن‌ها را استخدام می‌کنند. ما به نهادهای مختلفی شکایت کردیم اما رقابت را نیز فراموش نمی‌کنیم. در حال حاضر شرکت های مختلفی نیز به صورت قانونی رقیب ما هستند و ما با به روز رسانی خدمات رسانی خود و انتشار اپلیکیشن‌های مختلف تلاش خواهیم کرد مشتریان خود را از دست ندهیم.

* رئیس اتحادیه لوازم خانگی: محمد طحان پور به هفت صبح می‌گوید: «در هر صورت نمی‌توان جلوی تغییر را گرفت. مصرف کنندگان به پارامترهای مختلف نگاه می‌کنند و در برخی اوقات ترجیح می‌دهند به صورت اینترنتی خرید کنند. تجارت بی رحم است و نمی‌توان با شیوه های نوین مقابله کرد. در بسیاری مواقع اصناف به ما مراجعه کرده و نسبت به فروشگاه های اینترنتی معترض هستند. ما هم در پاسخ به آن‌ها می‌گوییم که شما نیز باید خودتان را به روز کنید و با واقعیات تطبیق دهند. در خیلی از اوقات جای پارک، ترافیک، زمان، راحتی و… برای خریداران اولویت بیشتری دارند.

* رئیس اتحادیه مشاوران املاک: حسام عقبایی که صحبت های جنجالی فوق را انجام داده بود در توضیح صحبت هایش به هفت صبح می‌گوید: « صحبت های من به صورت کلی بود و منافع شخصی و صنفی در میان نبود. من در گفت و گوی خودم گفته بودم اگر سایتی مجوز خرید و فروش نداشته باشد جلوی آن را می‌گیریم. چه دیوار باشد، چه تپه و چه کوه. منظور من فقط غیرمجاز ها بود و گرنه به شخصه معتقد هستم که مشاورین املاک مجازی در راه هستند تا 10 سال دیگر 70 درصد خرید و فروش املاک توسط مشاورین املاک مجازی صورت خواهد گرفت. ما به هیچ عنوان با تکنولوژی مخالف نیستیم و فقط عقیده داریم که همه چیز باید از مجاری قانونی باشد. مثلا پزشکان باید پروانه طبابت داشته باشند، وکلا پروانه وکالت و… مشاورین املاک نیز همین طور هستند. در همه جای دنیا حتی پیشرفته ترین کشورها نیز مشاورین املاک به صورت فیزیکی نقش دارند و جزو اصلی معاملات محسوب می‌شوند.» او در پاسخ به این سوال که در حال حاضر بیشترین آگهی دهنده‌های سایت دیوار، خود بنگاه‌های معاملات ملکی اند، می‌گوید: «اگر بنگاه داران چنین فعالیتی انجام دهند هیچ مشکلی وجود ندارد زیرا آن ها مجوز خرید و فروش دارند. این فعالیت اما اگر دست افراد بی نام و نشان بیفتد ممکن است خطرهای زیادی ایجاد کند.» عقبایی در پاسخ به این سوال که به نظر می‌رسد موضع گیری این اتحادیه به دلیل مسائل مالی و صنفی است، می‌گوید: «خیر چنین چیزی نیست. ما از دیدگاه منافع عمومی‌به این ماجرا نگاه می‌کنیم.»

شرکت ها چه می‌گویند؟
برای آنکه گزارش یک طرفه نشود تلاش کردیم تا پاسخ مسئولان شرکت ها و اپلیکیشن ها را نیز داشته باشیم. در کمال تعجب اما کسی پاسخگوی تلفن سایت «دیوار» نبود، اپراتور اپلیکیشن «اسنپ» نیز گفت اسم ما ثبت خواهد شد و تا هفته آینده با ما تماس خواهند گرفت! سایت دیجی کالا اما بر خلاف آن ها به خوبی پاسخگوی سوالات ما بود و گفت: «اصولا موضع ما بر همکاری و رفاقت است تا رقابت. ما خانه‌ای برای تولیدکنندگان داخلی هستیم و تلاش می‌کنیم تا همه با هم به فروش محصولات بپردازیم. ما حتی پنلی را راه اندازی کرده ایم تا فروشندگانی که محصولات خود را با قیمت مناسب عرضه می‌کنند، با ما همکاری کنند. دیجی کالا نیز نمی‌خواهد چراغ مغازه‌ها خاموش شود و مغازه داران نیز می‌توانند با فناوری‌های روز پیش بروند.»

باید به روز باشیم
در دنیای مارکتینگ جهان چه می‌گذرد و راه حل چیست؟ در این رابطه سهیل قدری، مشاور بازاریابی و مدیر سایت آیمارکتور www.imarketor.com به روزنامه هفت صبح می‌گوید: «اصولا ترند تغییرات در دنیا به سمت کسب و کارهای نوین بوده و نمی‌توان جلوی آن ایستادگی کرد. در تمام دنیا همین است. اپلیکیشن «اوبر» که مانند اسنپ است، در زمان انتشار خود در دنیا اعتراض‌های صنفی زیادی به همراه داشت اما در نهایت صنوف مشابه نتوانستند جلوی آن ایستادگی کنند. در نتیجه مجبور به تغییر شدند با تغییر خدمات خود و ارایه امکانات وی آی پی تلاش کردند تا رقابت کنند. اصناف و مدیران باید به این نتیجه برسند آن چیزی را به مخاطبان عرضه کنند که مخاطب دوست دارد که الزاما ممکن است با تفکرات سنتی برخی صنوف و مدیران همسو نباشد. شاید نسل قدیم دوست داشت برای خرید به مراکز بزرگ برود و در ضمن خرید تفریح نیز انجام دهد اما نسل جدید و متولدین دهه 70 و بعد از آن تفکرات دیگری دارند. آن ها سرعت و در دسترس بودن را در اولویت خود قرار می‌دهند.

در علم مارکتینگ روز دنیا گفته می‌شود 80 درصداستارت‌آپ‌ها و کسب و کارهای جدید بعد از چند سال از صحنه خارج می‌شوند اما باقی مانده ها بسیار قدرتمند خواهند شد. نکته دیگر آن است که شرکت های بزرگی مانند راکت اینترنت که در حال حاضر سهام برخی شرکت های ایرانی را نیز دارند، پس از بزرگ شدن یک کسب و کار آن را به فروش می‌رسانند. در واقع نبوغ آن ها در پرورش یک ایده و سپس گسترش آن است. نمونه آن این است که راکت اینترنت، سهام اسنپ را مدتی قبل به MTN فروخت.

هر کدام از کجا آمدند؟
دیجی کالا استارت‌آپی است که تحت عنوان شرکت نوآوران فن آوازه در سال 1391 تاسیس شده است. سعید و حمید محمدی موسسان این شرکت هستند اما در حال حاضر اصلی‌ترین سهامدار این استارت‌آپ، شرکتی به نام نوین اندیشان سرآواپارس است. البته در میان اعضای هیات‌مدیره این شرکت نام هوش اصفهانی هم به چشم می‌خورد که خود در شرکت رهنما، دیگر بازیگر مهم دنیای فناوری این روزها فعالیت می‌کنند. این شرکت رهنما همان شرکتی است که مانند اپلیکیشن و سایت بیپ تیونز (در حوزه موسیقی) است. دیوار، اپلیکیشن محبوب اندرویدبازها، متعلق به تیم کافه بازار است و خود بازار باز هم وصل می‌شود به سرآوا و شریک خارجی‌اش یعنی پاموگرنیت یا همان انار.

شیپور هم همین وضعیت را دارد. در مالکیت شرکت آواتک است و آواتک برای سرآوا و پاموگرنیت است. (یعنی دو اپلیکیشن رقیب برای یک شرکت است) اسنپ ولی در مالکیت راکت اینترنت است. راکت اینترنت شریک خارجی سرمایه‌گذاران ایرانی اسنپ است اما بخشی از سهام آن متعلق به MTN است. ام تی ان هم که شریک ایرانسل است و البته بنیاد مستضعفان در اپراتور دوم. جالب است بدانید که تپ سی هم در نهایت به همین راکت اینترنت می‌رسد و البته بامیلو، رقیب دیجی کالا هم متعلق به همین راکت اینترنت است.

نویسنده میهمان: فريد عطارزاده
منبع: روزنامه هفت صبح